nida

talisman yaz dedi, yazıyorum.
aklımdaydı zaten; ama videoyu görmemiştim. yani websiteye konduğunu filan.

dünden beri şunu düşünüyorum: nidanın videosu ile münevveri öldüren testerenin ifşa edilmesi arasında fark var mı? münevverle anılan testere, üstünde kan ve saçlarla manşete taşınmıştı malum, "habercilik" adına. bence testerede haber yoktu, haber olan şey testere değildi yani. sadece kan pornosuydu. nida'da haber var, o kesin. vuruluşu, ölümü, ölümünü cep telefonuyla görmemiz, basına konan tüm yasaklara rağmen bir ülkenin, kaynayan bir ülkenin her türlü teknolojiyle dış dünyaya ulaşması. nida genç yaşında olayların ortasında, özgürlük isterken öldürüldüğü için, babasının kollarında can vermesi gibi detayların dışında da önemli. sansürün, teknolojiye yenilmesini gösterdiği için de. twitter denen nanenin devrime hizmet etme ihtimali sizi de heyecanlandırmıyo mu pardon ama?

peki ya haberin yanına videoyu koymak? benim okuduğum haberlerde video yoktu, sadece videodan bahsediyor, anlatıyordu haber. o kadarı da yetti. izlemem. neyin ne olduğunu anladım. nida sesini çıkaramadan, soluvermiş.

milliyet koymuş videoyu sanırım. birkaç tane daha olağan şüphelimiz vardır heralde. bak bak bak işte bu video o video! düşünüp duruyorum işte. nidanın ölümü, o videonun yarattığı isyan hissi, videosuz anlaşılmıyor mu? onbinlerce, milyonlarca insan izledi o videoyu, defalarca öldü nida. video izlene izlene yayıldıysa, izlemeden anlamak mümkün müdür? görmemiz gereken ölümlerden miydi yoksa nida, ben de mi izlemeliydim?

ben böyle videoları izlerken niye ölüyü yoruyo gibi hissediyorum, rahat vermiyomuşuz gibi? saçma bi duygusallık mıdır nedir? yani nidanın sembolleşmesini çok iyi anlıyorum, 1 mayıs'ta dayak yiyen göstericileri seyredip kasılarak ekrana söven bir millet, gencecik bir kızın öldürülüşüne duyulan öfkeyi anlar zaten, bir zahmet. ama milliyet denen gazete ntv, cnn değil ki. hadi onlar tv kanalı, bi derece belki daha anlarım o videoyu orada görmeyi. kanın fışkırdığı anın altını çizecek kadar kötü bir habercilikleri yok gerçi allahtan. saçma gelebilir; ama gazeteler video işinden anlamıyosa kelimeleri kullansın lütfen. şimdi girip baktım, milliyetin haberi şöyle: 1. foto-nida vesikalıkta gülümsüyor, 2. foto- nidanın yüzü gözü kan içinde, ölü. vaov milliyet, etkileyici hakikaten.

bir ölünün feri sönmüş gözlerinin içini görecek kadar yakından fotoğrafını çekip portre yapmayı ben anlamıyorum. hayır, ölülerden korkmuyorum; ama "aa bak nasıl da ölü! nasıl da öldürülmüş! hadi ağla ağla!" hallerinin gül gibi bi kızın bok yoluna ölüşünün önüne geçmesine dayanamıyorum. depremde de yaptılar. gazeteler ölülerin öldüğünden emin olmak istiyor.

evet, örneğin halepçe katliamı o fotoğraflarla akla kazındı ve evet: önemliydi, görmeliydik. bir derdi var en azından bir kısmının, nasıl ölündüğü konusunda. ama ya bu bahsettiğim nida fotoğrafı? şart mıydı yani, kız sanki canlı yayında öldürülüyo gibi? ay dağılıyorum, nolur anlatmadan anlayın.

her olayda, her ayaklanmada, bok yoluna ölenler oluyor ve onların acısı aileleri aşıyor - isyanı tetikliyor. hala 1 mayıs'ta taksime çıkmak meseleyse zamanında açılan ateşle ölenlerin acısı yüzünden, o isyanın hala yeniden parlamasından korkanların vicdan azabı yüzünden, yarattıkları acıların sönmediğini bildiklerinden. ölenler öldüğüyle kalmıyor. öldükleriyle kalmamaları için gereken de yüzü gözü kanlı fotoğraflar değil, detaylı ve gerçek habercilik. onu da şu ara iran halkı kendi kendine yapıyor.

ülkeye yabancı basın mensubu giremiyoken ve insanlar canları pahasına cep telefonuyla video çekiyoken mesele nida artık; nidanın kanlı yüzü değil. mesele, nidanın adının o ülke için bir anlam ifade etmesi; özgürlük için ölen bir çığlık olması... evet semboller kimilerine fazla romantik gelebilir, abartılı gelebilir, reel politikçiler kıçlarıyla gülebilir. hatta bu "bir tek ölümün büyütülerek popülerleşmesi üzerinden çakma devrimcilik" olarak küçümsenebilir. bkz hemen ertesine bi 10 kişi daha öldü, onlar daha mı az kurbandı?

ama insanoğlu nida diye bir kızın ölümünde özgürlük çığlığı görmeye ihtiyaç duyacak kadar reel politikten uzak işte. böyle ölümlerin böyle işlevleri yüzyıllardır varsa, daha "reel" ne var pardon? iran bu ölüm aracılığıyla diğer tüm patlayamamış volkanlarına kavuştu. . belki patlar, belki yine üstüne oturur, bilinmez. ama nida gibi tekil ölümler, boşa gitmiyor. iran sembolünü buldu, her şeyi özetleyecek, ortak dili oluşturacak "kod"unu buldu. buldu ve tutunuyor. bu "nida öldü; ama bak işe yaradı" faydacılığı değil, çok daha basit bir gerçek: masallarda kahramanları sevebiliriz; ama gerçek hayatta gerçek kurbanlar daha çok bağra basılıyor. onyıllardır süren baskıya isyan için bir "son damla" gerekebiliyor, o son damlada insanlar geçmişlerini ve geleceklerini görüyor.

bunun için işte, tutup da videoyu koymak, şart değil. haberinize haber katmıyor, yasaklar yüzünden sizin yapamadığınız haberciliği yapmış sıradan bir iranlının tanıklık videosu bu. tamam, basit bir ölüm değil belki; ama okunması bile yetiyor bence. iranlıların haberi ulaştırmak için başka bir yöntem yok elinde; ama milliyetin var. defalarca feci şekilde ölmesin nida. play-pause tuşları arasında sıradan bi video olmasın.