tuvalet etiği

tuvaletler mühim yerler. yemek yiyorsak, girdi-çıktı sistemiyle çalışıyorsak denebilir ki her tuvalet bir tabak, bir çatal-bıçak kadar mühimdir hayatımızda. yemekten farkı şu ki bunu bireysel kullanıyoruz. cinsiyet ayrımı gözeten bi şekilde genellikle. "anne, bak pipisi vaar" ve "annee, bak pipisi yoook" yıllarımızı geride bırakırken bunun nedenlerini çözmüştük.

her gün umumi tuvalet kullanırken kapıda şu figürü:

ya da şu figürü:

görüp dalıyoruz içeri. etik kısmı ise şu figürde başlıyor:

bu nerde olmalı?

istanbul modern'de bu işaret için ayrı bi kapı vardı. bi nevi üçüncü cinsi tanımlamışlar yani. kadınlar, erkekler ve tekerlekliler. "annee bak tekerleği vaar" gibi bi şi olsa gerek. alt katında müthiş eleştirel yakın dönem modern sanat eserleri, üst katında tuvalet parodisi yaşanıyor. elimizdeki audio-guide durumu açıklamaktan çok uzak. bu işaretin olduğu kapının ardındaysa (girip bakmadım) iki seçenek var:

a) "cinsiyet ayrımı yok, zira pisuvar yok, herkes kabinlerde"

b) "cinsiyet ayrımı var ama içerde".

şimdii... eğer a şıkkıysa zaten bence konu kapanmıştır, orayı yapan mimar oturup bi daha düşünsün. b şıkkıysa, bunun belirtilmesi gerekirdi kapıda ki tekerlekli sandalyeli biri içeri girmeden de bunu bilebilsin, boşuna gerilmesin. bu da bi haktır. "bekle ve gör" denmez çişi gelmiş insana. peki ideali? ideali bence şu:

zira bakınız, erkekler tuvaleti. ayakta duranlar ve tekerlekli sandalyede oturanlar için. yani "tekerlekler üstündeysen üçüncü cinssin" diye bi şi yok, "annee bak pipisi vaar" prensibi uygulanmış. bahsettiğim tuvalet etiği böyle basit bi şi işte: "onun da var" ya da kadınlar için: "onun da yok". yani az önce bahsettiğim işaret, kadın/erkek tuvaletlerinin içinde bi kapı olmalı, dışında ayrı bi terkedilmişlik diyarı olmamalı. zira kadınlar/ erkekler tuvalette mesela makyaj yapabilmeli, dişlerini şöyle bi yoklayabilmeliler, istemiyolarsa karşı cinsle göz göze gelmeden. Ha yok, cinsiyet ayrımına karşıysanız, ki bence evet yani neden olmasın, o zaman diğer iki kapıyı da kadın-erkek diye de ayırmazsınız. tekerlekli sandalyeliye zorunlu unisex haller, sağlıklılara cinsiyet bilinci, aşılayamazsınız. bence.

bi diğer nokta da, yazıma son verirken, bebek bezi değiştirme bölmeleri. bunlar genelde kadınlar tuvaletinde olduğundan erkekler neden bahsettiğimi bile bilmiyo olabilir. böyle minik bi masa, bebeği yatırıp altını değiştirmemiz için. işte bu küçük kabincikler de kadınlar tuvaletinin dışında olmalıdır. bebeğin altını değiştiren illa annesi olmak zorunda değil, hem bekar haftasonu babaları ne yapacaktır, di mi yani? bebeğin oyun işlerini babaya, boklu işlerini anneye yıkmaya son bence. o kabincik dışarda olmalı. ayrıca kadınlar tuvaletini kesif bir koku bürüyor ve "genç kızlarımız" annelikten soğuyo resmen, bu da can. neyse yani bununla ilgili işaret örneklerimizi sunuyorum, tercihimi de sonra söyliycem:

ülkemizde benim genelde gördüğüm işaret en sondaki: canımız annemiz figürü. ortadaki "ebeveyn odası" mantığı da iyi belki; ama bence bebeğe nolduğu biraz muallak, "ebeveynlik" mi yapıcaz yani orda, nedir? bence en iyisi ilki. oh, bebek yatmış, ayakları havaya dikmiş. ne olacağı belli.

aynı şekilde, rica edicem okul yaşına gelmiş erkek çocuklarınızı kadınlar tuvaletine sürüklemeyin hanımlar. çok utanıyo çocuklar. herkes yanaklarını sıkıyo filan ve o hala tek başına tuvalete bile giremeyen bi çocuk olduğunu hatırlıyo sizin "kocaman adam olmuş benim oğluşuuumm" diye sevişleriniz arasında. sünnetini olmuş bir errrkkeekk olarak mesela, kendi halleder. annecim annecim yaptırmayın. okuluna filan gidiyo o çocuk. çocuğu bi gün erkekim bi gün sidiklim diye sevmeyin. (ha zaten en baştan, erkekliğiyle sevgi kazanan bi tuhaf çocuk yetiştirmeyin, o ayrı). babası etraftaysa ne güzel, ona emanet edin. diilse de etrafı batırmadan tuvalete girmeyi öğrenmek için fazlasıyla iyi bi yaşta bence. küçük kızınızı babasının yanında erkekler tuvaletine salmak tuhaf geliyorsa bu da tuhaf, yapmayın. o çocuğa "annemlerle hamamdaydık" benzeri anılar kazandırmayın. cinsiyetine/cinsel yönelimine zarar geleceği için değil, bebeklikten çıktığı, çocuk olduğu ve cinsiyetsizmiş gibi davranılmaması gerektiği için.

ve istanbul modern... modern tuvaletlerle de tanışması dileğiyle. tekerlekli sandalyeli üçüncü cinsler olmasın, mesela. bebek/çocuk odası yapmışsınız veliler rahat gezsin diye, alt değiştirme yeri de olsun; ama kadınlar tuvaletinde değil, dışarda. kadınlar tuvaletine de koyacaksanız hijyenik ped/ tampon otomatı koyun, havanız olsun.

"modern zamanlarda etik bu muduuuur" zira.